Strona główna | Kontakt
Poprzedni
Następny
Aktualności
Raport NIK: Klauzule społeczne w zamówieniach publicznych
2017-04-13

Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła kontrolę w zakresie stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych udzielanych przez administrację publiczną. Opublikowane na stronie NIK wnioski dają do myślenia. Co oznaczają dla sektora ekonomii społecznej? 

Raport powstał w wyniku kontroli przeprowadzonej w okresie 1 czerwca – 6 października 2016 roku w 29 jednostkach (badaniami kontrolnymi objęto okres od 1 stycznia 2013 roku do 30 kwietnia 2016 r.). Wnioski są dalekie od optymizmu - autorzy raportu piszą m.in. o tym, że:
  • stosowanie klauzul społecznych w zamówieniach publicznych  napotyka na trudności i bariery, o których informowały media i organizacje społeczne
  • brakuje należytego nadzoru nad realizacją umów w części dotyczącej klauzul społecznych;
  • Zamawiający nie przeprowadzając analiz pod kątem racjonalności zastosowania klauzuli społecznej oraz ocen społecznych skutków, kosztów i korzyści wynikających z zastosowania klauzul społecznych. 

Konkluzja jest taka, że: „.Działania szefa KPRM oraz Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych na rzecz upowszechnienia klauzul społecznych w zamówieniach publicznych administracji rządowej nie zwiększyły skali ich stosowania. Również samorządy w znikomym stopniu korzystają z tego rozwiązania.” Jak rozumieć termin „znikomy poziom”? W raporcie znajdziemy bardzo konkretne dane: „Poziom z 2012 r. w wysokości 2,90% udzielonych zamówień publicznych, wzrósł w 2013 r. do poziomu 4,5%, aby spaść w 2014 r. do poziomu 3,1%, a następnie ponownie wzrosnąć w 2015 r. do poziomu 4,08%”. 


Z wnioskami NIK-u zgadzają się specjaliści naszego Stowarzyszenia, których poprosiliśmy o komentarz. Zdaniem Pauliny Zglińskiej, koordynatorki projektu „Społecznie przede wszystkim”, którego głównym celem jest upowszechnienie stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych przyczyn takiego stanu rzeczy szukać należy w „braku świadomości na temat racjonalności wydatkowania środków publicznych, tego, że dzięki zastosowaniu społecznie odpowiedzialnych zamówień w jednostkach owszem, rosną koszty inwestycji,  ale spadają za to koszty świadczeń bieżących”.

Społecznie przede wszystkim

Nasze Stowarzyszenie od przeszło roku próbuje przełamać ten impas realizując projekty -  wspomniany już - „Społecznie przede wszystkim” i „Społecznie odpowiedzialny Wrocław”, w ramach których wspólnie z przedstawicielami administracji rządowej i samorządowej testujemy i wdrażamy rozwiązania dotyczące zlecania zamówień publicznych Podmiotom Ekonomii Społecznej. Inspirujemy się rozwiązaniami włoskimi i francuskimi, ale nie przyjmujemy ich bezkrytycznie próbując wypracować własną drogę do skutecznego stosowania klauzul. Jak mówi prezes Stowarzyszenia, Przemysław Piechocki: „chcemy wypracować i upowszechnić dobre praktyki stosowania narzędzia wspierającye Zamawiających w przygotowywaniu i wdrażaniu klauzul społecznych w zamówieniach publicznych. W pierwszej kolejności chcemy przetestować rozwiązanie z pośrednikiem. Zadaniem takiej osoby/organizacji byłoby przede wszystkim wsparcie Zamawiającego w zakresie wyboru i zastosowania poszczególnych klauzul społecznych, a następnie monitoringu i ewaluacji zastosowanych wymogów bezpośrednio u wykonawcy w imieniu Zamawiającego. „Jesteśmy w trakcie przygotowywania dokumentacji i instrukcji w tej sprawie” – dodaje prezes Stowarzyszenia.




 
O tym, że klauzule społeczne stosować warto, mimo że nie jest to proste, przekonuje Jarosław Wypyszyński, koordynator działu animacji i partnerstw lokalnych WOES: „„Stosując klauzulę społeczną możemy zoptymalizować budżet pomocy społecznej i zaktywizować tych, którzy najbardziej potrzebują wsparcia. Rynek zamówień publicznych jest bardziej przewidywalny niż rynek otwarty. Warto wspierać tych, którzy inaczej nie znajdą zatrudnienia. Przecież przekazanie zlecenia, to nie wygospodarowanie dodatkowych środków z budżetu ale realizacja dwóch zadań sfery użyteczności publicznej za pomocą jednego zlecenia! Podam przykład: realizacja powierzonego zadania (np. sprzątanie szkoły)  aktywizacja zawodowa (np. aktywizacja kobiet dotkniętych przemocą). Za pomocą tych samych środków realizacja dwóch społecznie doniosłych celów. Myślę, że na prawdę warto!”

Przykład idzie z Brzezin

Również w Raporcie NIK znalazł się przykład i to naprawdę dobry. Wśród gmin kontrolowanych przez NIK wyróżniono gminę Brzeziny z województwa łódzkiego, którą doceniono za „przygotowanie zamawiającego do racjonalnego i skutecznego stosowania klauzul społecznych, poprzez m.in. określenie spodziewanych skutków społecznych, rozpoznanie rynku potencjalnych wykonawców i jasno określony cel stosowania klauzul jako wsparcie osób wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem”.  Warto podkreślić, że jednym z najważniejszych wykonawców w Gminie Brzeziny od kilku lat niezmiennie pozostaje Spółdzielnia Socjalna Communal Service. Model współpracy Gminy i Spółdzielni Socjalnej był jednym z testowanych przez nas modeli w ramach projektu: „System wzmacniania potencjału i kompetencji sektora spółdzielczości socjalnej oraz stworzenie sieci współpracy z instytucjami rynku pracy oraz pomocy i integracji społecznej”.  

Jak widać, jedna jaskółka wiosny nie uczyniła. Potrzeba znacznie większego zaangażowania ze strony wszystkich zainteresowanych stron. "Jesteśmy na taką pracę przygotowani" – podsumowuje prezes SNRSS.


Pełna wersja Raportu dostępna jest tutaj. 

Czym są klauzule społeczne? Co oznacza nowelizacja Ustawy Prawo zamówien publicznych? Czytaj tutaj.