Strona główna | Kontakt
Poprzedni
Następny
Aktualności
Klauzule społeczne – co przyniesie nowelizacja ustawy o zamówieniach publicznych?
2016-07-19
11 lipca 2016 r. Prezydent RP Andrzej Duda podpisał ustawę z dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych.  Większość zmian wchodzi w życie już niedługo, bo 28 lipca. Zmiany to efekt wdrażania dyrektyw unijnych, a dotyczą one m.in. ważnych dla przedsiębiorstw społecznych klauzul społecznych. Zmiany, których celem jest rozszerzenie możliwości stosowania aspektów społecznych w zamówieniach publicznych, w praktyce mają jeszcze bardziej ułatwić przedsiębiorcom społecznym dostęp do rynku zamówień publicznych. Co to oznacza w praktyce? Pisze nasz radca prawny – Marek Gruchalski. 

Klauzule społeczne, czyli co?

Klauzule społeczne nie są w Prawie Zamówień Publicznych niczym nowym. To zapisy w zamówieniach publicznych, które dotyczą wymagań społecznych stawianych przez Zamawiającego wykonawcy. Do tej pory w Ustawie Prawo zamówień publicznych funkcjonowały dwa rodzaje klauzul społecznych. Pierwsza z nich dotyczyła możliwość określenia przez zamawiającego w opisie przedmiotu zamówienia wymagań dotyczących zatrudnienia czy funduszu szkoleniowego. Druga, zwana często klauzulą zastrzeżoną,  umożliwiała ograniczenie kręgu oferentów do tych z nich, u których ponad 50 % zatrudnionych pracowników stanowiły osoby niepełnosprawne.


Rozszerzenie możliwości stosowania aspektów społecznych w zamówieniach publicznych wprowadziły dyrektywy unijne:
  • Dyrektywa 2014/24/UE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zamówień publicznych z dnia 26 lutego 2014 roku w sprawie zamówień publicznych, uchylająca dyrektywa 2004/18/WE (Dz. U.L 94 z 28.03.2014),
  • Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/25/UE z dnia 26 lutego 2014 roku w sprawie udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych (Dz. U. L94 z 28.03.2014),
  • Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/23/UE w sprawie udzielania koncesji.

 

Ostatnie zmiany w Ustawie o zamówieniach publicznych to właśnie rezultat implementacji wymienionych wyżej dyrektyw unijnych.

Zmiany? Jakie zmiany?

Wprowadzone zmiany znacznie rozszerzyły możliwości uwzględniania aspektów społecznych
w zamówieniach publicznych. Idą one w kierunku:
  • Uproszczenia procedur udzielania zamówień publicznych i ich uelastycznienia, co ma ułatwić małym i średnim przedsiębiorcom – w tym również przedsiębiorstwom społecznym – dostęp do rynku. Przedsiębiorcy mogą spodziewać się m.in. zmniejszenia wymagań stawianych wykonawcom w zakresie dokumentacji oraz ograniczeniem maksymalnego poziomu wymagań w odniesieniu do zdolności ekonomicznej i finansowej wykonawców.
  • Możliwości dzielenia zamówienia na części. Unia Europejska od lat promuje rozwiązania prawne ułatwiające małym i średnim przedsiębiorstwom dostęp do realizacji zamówień publicznych;
  • Uproszczenia procedur udzielania zamówień społecznych, kulturalnych i zdrowotnych oraz niektórych innych, np. prawnych, hotelarskich, gastronomicznych;
  • Wzmocnienia pozaekonomicznych celów, jakim mają służyć zamówienia publiczne, w tym również integracji społecznej. Oznacza to wzmocnienie instrumentów służących upowszechnianiu zamówień społecznie odpowiedzialnych, poprzez wprowadzenie do prawa zamówień publicznych rozwiązań wspierających zatrudnienie przez wykonawców pracowników wywodzących się z grup osób wykluczonych;
  • Wprowadzenie instytucji zamówień zamkniętych (tzw. klauzul zastrzeżonych) dla zakładów pracy chronionej oraz wykonawców, których głównym celem jest społeczna i zawodowa integracja osób niepełnosprawnych lub osób dyskryminowanych. W praktyce oznacza to, że zamawiający określając warunki udziału w postępowaniu, będzie mógł zastrzec, że prawo udziału w postepowaniach o udzielenie zamówienia publicznego będzie przysługiwało zakładom pracy chronionej oraz wykonawcom, których głównym celem jest społeczna i zawodowa integracja osób niepełnosprawnych lub osób defaworyzowanych.
  • Wprowadzenie instytucji zamówień zastrzeżonych. Zamawiający mogą określić szczególne warunki związane z realizacją zamówienia, pod warunkiem, że będą one powiązane z podmiotem zamówienia i wskazane w zaproszeniu do ubiegania się o zamówienie lub w dokumentach zamówienia. Te szczególne warunki mogą obejmować aspekt gospodarcze, związane z innowacyjnością, aspekty środowiskowe, społeczne lub związane z zatrudnieniem. Oczywiście udział w takim postępowaniu będzie uzależniony od spełnienia określonych warunków przez oferenta – warunki muszą wskazywać na to, że oferent świadczy usługi społeczne oraz że przychód z takiej działalności oferent przeznacza na działalność statutową czy inny określony rodzaj struktury wewnętrznej oferenta gwarantujący udział pracowników w zarządzaniu przedsiębiorstwem oferenta.


Klauzule społeczne w praktyce

Nowelizacja Ustawy Prawo zamówień publicznych to z pewnością krok w bardzo dobrym kierunku, trzeba jednak powiedzieć jasno, że sama  Ustawa nie wystarczy. Samorządy w dalszym ciągu z dużą nieufnością podchodzą do możliwości stosowania klauzul społecznych – upowszechnianie i edukacja to z pewnością najważniejsze zadania stojące w tej chwili przez Ośrodkami Wspierania Ekonomii Społecznej. Warto nieustannie przywoływać doświadczenia samorządów, które zdecydowały się na skorzystanie z klauzul społecznych. Takim przykładem jest chociażby Miasto Brzeziny, które od kilku lat współpracuje ze Spółdzielnią Socjalną Communal Service. Włodarze miasta mogą potwierdzić, że nie było łatwo, ale było warto. Jedna jaskółka nie czyni jednak wiosny.

                                                                                                                                        
Co przedsiębiorca społeczny/Zamawiający wiedzieć powinien?

1.  Zmiany w Ustawie o zamówieniach publicznych umożliwiają Zamawiającemu ścisłą współpracę z przedsiębiorstwem społecznym;

2.  Przedsiębiorstwo społeczne spełnia warunki zamówień zastrzeżonych;

3.  Warto wiedzieć, gdzie funkcjonuje Twój najbliższy Ośrodek Ekonomii Społecznej. Specjaliści Ośrodka w prosty sposób wyjaśnią zasady funkcjonowania     nowej ustawy i doradzą, jak prawidłowo skonstruować Zamówienie, żeby uwzględnić w nim klauzule społeczne.